Het Leidens ontzet wordt ieder jaar op 3 oktober gevierd. In de ochtend is er een dienst in de Pieterskerk, er wordt haring en wittebrood uitgedeeld. Verder zijn er rondom de dag allerlei concerten, lezingen en andere activiteiten. Het Leidens ontzet ontstond nadat op 26 mei de soldaten van Fillips II onder leiding van Francisco Valdez voor de tweede keer het beleg rondom Leiden optrokken. Het was de tweede keer dat de stad in korte tijd belegerd werd en het stadsbestuur had daarom weinig tijd gehad en verzuimd om zich fatsoenlijk voor te bereiden op een langdurig beleg. Er waren te weinig voedsel voorraden aangelegd, de walen waren niet voldoende verstevigd en de wapens en munitie onvoldoende aangevuld. Al snel slaat de honger in de stad toe en ook een meer onzichtbare vijand, de Pest doet zijn intreden en maakt duizenden slachtoffers. En hoewel Valdez belooft de bevolking te sparen als ze zich overgeven gaat het stadsbestuur, met de slachtpartijen in Naarden en Zutphen nog vers in het geheugen, hier niet op in. Uiteindelijk komen Willem van Oranje en de watergeuzen met de redding. Om de Spanjaarden te verdrijven worden enkele dijken doorgestoken en flinke stukke land onder water gezet. Bang voor het opkomend water en de naderende Geuzen (zij kwamen met het water meegevaren) geven de Spanjaarden de strijd op. Ze verlaten in allerijl hun post en de watergeuzenvloot kan ongehinderd de stad naderen en de bevolking voorzien van haring en wittebrood.
